۱۳۸۹ آبان ۲۹, شنبه

مخاطب ارتباط‌‌جمعي؛ "گيرنده" يا "قرباني" ؟!!!

با توجه به شرايط عصر حاضر يعني گستردگي، تراكم و انباشتگي اطلاعات در حوزه‌هاي مختلف؛ موضوع رو به رشد تراكم اطلاعات(۱)براي مخاطبان در عرصه ازتباطات، اهميت ويژه‌اي مي‌يابد. و اين موضوع تا جايي پيش‌مي‌رود كه بعضي نويسندگان مي‌گويند : " مخاطب ارتباط‌جمعي نه يك "گيرنده" بلكه يك "قرباني" است. ( Hiebert, Ungarait & Bohn, 1972 )

ریچارد سول وورمن(۲)در باره مسأله نگراني اطلاعاتي مي‌گويد: " مسأله‌اي كه لازم است درك كنيم با شكاف رو به گسترش ميان آنچه مي‌فهميم و آنچه تصور مي‌كنيم، ايجاد شده است. "

اورين كلپ(۳)جامعه شناس (۱۹۸۲، ۱۹۷۸) شكاف رو به تزايدي را كه ميان اطلاعات و معني روي مي‌دهد، توصيف كرده‌است. كلپ براي تشريح اين موضوع استعاره قيف بزرگ را به‌كار مي‌برد و مي‌گوید مخاطبان ارتباط جمعی مانند کسانی هستند که زیر قیف نشسته‌اند و تلاش می کنندُ قطعه های معما را که از سوراخ قیف به پایین می افتد، کنار هم بگذارند. البته این کار بسیار مشکلی است زیرا نه تنها قطعه ها سریع‌تر از آنچه که ما بتوانیم با آن کار کنیم به پایین می افتند، بلکه خیلی از آنها اصلا" به معمایی که ما در حال کار با آن هستیم تعلق ندارند.

این مهم باعث شده است که ما همواره شاهد تحولات بزرگی در شیوه های استفاده از رسانه ها باشیم. و همانگونه که در یکی از پست‌های قبلی نیز به آن اشاره کردم؛ بحث اعتماد به رسانه يكي از شيوه‌هايي است كه حل اين مشكل را تسهيل مي‌كند و روابط‌عمومي‌ها مي‌توانند با استفاده از اين اصل، مفهوم "قرباني" را براي مخاطبان ارتباط جمعي حتي در شرايط عصر حاضر به "گيرنده" تغيير دهند.

................................................................................................ 
  1. Information Overloand
  2. Saul Wurman
  3. Orrin Klapp

................................................................................................................................... 

منابع: 

  1. Saul Wurman.R (1989) Information Anxiety
  2. Klapp.O (1982) , Meaning Lag in the Information Society,Journal of Communication، Volume 32 , Issue 2 , pages 56–66, June 1982
  3. ورنر سورين- جيمز تانكارد، ترجمه دكتر عليرضا دهقان، نظريه‌هاي ارتباطات،دانشگاه تهران، 1384،چاپ دوم





۱۳۸۹ آبان ۱۲, چهارشنبه

تحليل محتوا؛ تحليل گفتمان

ارتباطات از جمله رشته‌هاي جديد، گسترده و پرنفوذي است كه در قرن بيست به اوج دست‌يابي به مفاهيم و نظريه‌هاي كارآمدي رسيده‌است. بنابراين ارائه درك عميق معناهاي نهفته در متون ارتباطي، مستلزم شناخت و در اختيار داشتن يك شيوه نوين تحليل در اين عرصه است.
 
دريافت ميزان اهميت نويسندگان، پديدآورندگان آثار و يا حتي كل فرهنگ‌ها به مقولات موضوعي خاص، احتمالا" بايد گسترده‌ترين موارد استفاده از تحليل محتوا تلقي شود.
هدف در بسياري از تحقيقات اجتماعي، پي بردن به ميزان توجهي است كه بر پديده، انديشه يا گرايشي خاص معطوف مي‌شود.
 
در تعريف تحليل محتوا، " برنارد برلسون " مي‌نويسد: " تحليل محتوا يك شيوه تحقيقي است كه براي تشريح عيني، منظم و كمي محتواي آشكار پيام‌هاي ارتباطي به‌كار مي‌رود."
 
مهم‌ترين كاربرد اين روش توصيف ويژگي‌هاي يك پيام است.استنباط دربارهٔ فرستندگان پیام و دلایل یا پیش‌آیندهای پیام ؛ استنباط جنبه‌های فرهنگی پیام و تغییرات فرهنگی نيز از جمله كاربردهاي ديگر تحليل محتوا است.
 
در مقابل روش تحليل گفتمان يك روش كيفي است كه از اصلاح روش‌هاي اوليه تحليل رسانه‌ها حاصل شده است، اصلاحي كه شالوده زبان‌شناسي دارد.
ظهور و توسعه نظريه و روش تحليل گفتمان ناشي از برخي ضعف‌هاي مشاهده شده در پارادايم‌هاي موجود در تحقيق اجتماعي و نقدهاي وارده به آنها بوده است.
 
"تحلیل گفتمان عبارت است از تعبیه ساز و کار مناسب و اعمال آن در کشف و تبیین ارتباط گفته (یا متن) کارکردهای فکری ـ اجتماعی ". در عمل ؛تحلیل گفتمان در صدد کشف و تبیین ارتباط بین ساختار ديدگاه‌هاي فکری ـ اجتماعی و ساختارهای گفتمانی است.
 
از زاويه‌اي ديگر تحليل گفتمان اين‌گونه تعريف شده است كه: " با ايجاد برش‌هاي افقي و عمودي در سطح وعمق متن، معاني كلان و فوقاني ابتدا از طريق تجريد مؤلفه‌هاي متني از يكديگر و سپس با بررسي ساختارهاي خرد و كلان از لايه‌هاي مختلف متني و فرامتني در يك رابطه متقابل و هم‌زمان تحليل مي‌شوند."

 
-------------------------------------------------------------------
 
منابع
  • بديعي، نعيم.1380. تحليل محتوا، تهران: اداره كل تبليغات اداره هماهنگي روابط عمومي‌هاي كشور.
  • رسانه.سال۵.شماره۴.زمستان۱۳۷۳(ص ۳۶ -۵۰)
  • مير فخرايي، تژا.1383. فرايند تحليل گفتمان. تهران: مركز مطالعات و تحقيقات رسانه‌ها.
  • یارمحمدی، لطف‌الله.۱۳۸۳. گفتمان‌شناسي انتقادي. تهران؛هرمس
  • یارمحمدی، لطف‌الله و مجید خسروی نیک.1382.«شیوه ای در تحلیل گفتمان و بررسی دیدگاه های فکری ـ اجتماعی». نامه فرهنگ، شماره 42، 181ـ173
 

۱۳۸۹ مهر ۲۷, سه‌شنبه

روابط‌عمومي و تحليل

چندي پيش جلسه‌اي رو خدمت يكي از اساتيد ارتباطات و از مديران موفق عرصه رسانه‌هاي مكتوب بودم كه در حاشيه اين جلسه وقتي بحث از تحليل روزنامه‌ها شد به نكات ارزشمندي اشاره كردن كه دانستن آن براي روابط عمومي‌ها كه بخشي از كارشان معطوف به تحليل رسانه است، خالي از لطف نيست:

سير تحول تحليل روزنامه‌ها:

تحليل محتوا : شروع تحليل روزنامه‌ها با تحليل محتوا بود و چون روزنامه ها از نظر ديدگاه خاص داري تكثر زيادي نبودند؛ اين شيوه بهترين روش براي تحليل و اخذ نتايج بود.

تحليل گفتمان : با تكثر روزنامه و پر رنگ شدن جناح بندي‌ها و تحزب در كار نشر روزنامه‌ها و طرح ديدگاه‌هاي متفاوت در باره يك موضوع و در يك زمان و براي انجام تحليل‌هاي دقيق‌تر و اخذ نتايج بهتر؛ تحليل محتوا جاي خود را به تحليل گفتمان سپرد.

تحليل پارادايم : با توجه به رشد روزافزون رسانه‌ها و تنوع و پراكندگي گسترده در طرح نظرها و ديدگاه‌هاي سياسي و كارشناسي در اين عرصه و حتي بيان ديدگاه‌هاي متفاوت و گاه متناقض در بين يك جريان فكري؛ امروزه ديگر حتي تحليل گفتمان نيز ما را به نتايج متقن و قابل اعتماد رهنمون نخواهد شد و شايد تحليل پارادايم بهتر بتواند ما را در اين مسير كمك كند.

ان‌شاءالله سعي خواهم كرد در يك پست مجزا به هر يك از اين سه نوع تحليل بپردازم.

۱۳۸۹ مهر ۲۵, یکشنبه

نكته‌ها

گاهي سركلاس درس وقتي كه با اساتيد و دانشجويان پيرامون مسائل درسي در حوزه ارتباطات بحث مي‌كنيم؛ نكته‌ها و مطالبي به صورت كاملا" تصادفي مطرح مي‌شود كه مي‌تواند موضوع وسوژه مناسبي براي پرداختن بيشتر و جدي‌تر در اين حوزه باشد.
از اين پس سعي خواهم كرد در برخورد با چنين نكاتي بلافاصله آن را در اين‌جا تحت عنوان " نكته‌ها " به اشتراك بگذارم تا دوستان و علاقه‌مندان هم نظراتشان را مطرح كنند و در نهايت به جمع‌بندي تقريبا" واحدي برسيم كه هم بر دانش تئوري‌مان افزوده شده و هم بتوانيم از آن در عرصه عمل بهره ببريم.
داخل پرانتز: در ضمن بايد اين نكته روهم بگم كه مشكلات فني همين وبلاگ در سرويس بلاگفا مرتفع شده و بنده هم براي دوستان خوبم كه بيشتر علاقه‌مندند تا مطالب اين وبلاگ را از آن طريق دنبال نمايند ( اينجا )؛ عينا" تكرار خواهم كرد.

۱۳۸۹ شهریور ۲۹, دوشنبه

روابط عمومي، رسانه و اعتماد

در دنیای امروز نسبت به دهه‌هاي پيش از اين تغییرات زیادی به وجود آمده و نظريه " مك لوهان " عينيت يافته؛ جهان کوچک شده و به راحتي با ابزار و ادوات مختلف از جمله هواپیما، راه‌آهن‌ و ماهواره و اینترنت به تمامی نقاط جغرافیایی دسترسی داریم و لذا دسترسی به دنیا آسان‌تر شده اما از سوي ديگر چون این دسترسی در بسیاری از موارد مستقیم نیست دنیا و جهان را بزرگتر کرده است جون در چنين شرايطي با اطلاعات بیشتری روبرو هستيم به طوري‌كه قدرك درك و دريافت اين حجم انبوه اطلاعات را هم نداريم و همين مسأله باعث سردرگمي و عدم توازن در جامعه شده است.

در شرايطي كه حجم اطلاعات به صورت لحظه اي رو به افزايش است، رسانه‌ها به عنوان حلقه واسط بين افراد جامعه با وقايع و اتفاقات جامعه به دروازه‌باني اخبار پرداخته وهمين نقش رسانه‌ها باعث شده است كه افراد ديگر وقايع و اتفاقات را به صورت طبيعي دريافت نكرده و تنها تصوير و يا شمايي از آن را در پيش‌رو داشته‌باشند و اين همان شكاف و فاصله‌اي است كه در جوامع امروزي به راحتي قابل مشاهده‌است. اين فاصله ناشي از احساسي است كه در بشر امروز ايجاد شده است كه همواره مي‌پندارد كه خيلي ‌مي‌داند، در حالي كه داده‌هاي بشر زياد شده است ولي همه آنها اطلاعات نيست و حتي تمامي اطلاعات هم در سطح دانش بشري محسوب نمي‌شود.

در جامعه امروزي بشر بدون ارتباطات نمی‌تواند زندگی کند و به همين دليل است كه كاربرد رسانه‌ها اهميت پيدا مي‌كند. تا جايي كه شكل‌دهي افكار عمومي و بسيج همگاني در يك جهت خاص به عنوان يكي از مهم‌ترين كاركردهاي رسانه‌هاي مدرن به‌حساب مي‌آيد.

در شرايط عصر دانايي اغلب اطلاعات ما از رسانه‌ها، ماهواره‌ها و از طریق تصاویری که دیگران نیز آن را از رسانه‌ها دریافت کرده‌اند كسب مي شود و هر چقدر كه سطح اعتماد مردم نسبت به رسانه‌ها بالا رود نسبت تأثيرگذاري آنها نيز بيشتر خواهدشد.

روابط ‌عمومي در اين بين كاركردي دوسويه دارد؛ از يك سو به عنوان رابط بين دولت و ملت با استفاده از كانال رسانه بايد نقش اعتماد سازي براي دولت را ايفا نموده و با ارتباط مطلوبي كه با رسانه‌ها برقرار مي‌كند از اين نقش به نحو مطلوب‌تري بهره ببرد و از سوي ديگر با ارسال اطلاعات درست از سازمان مربوطه و انتقال درست و به موقع افكار عمومي به مديران سازمان،اعتماد مردم به رسانه‌ها را افزايش دهد تا بدينوسيله به يكي از كاركردهاي اصلي خود كه ايجاد تعادل و توازن در جامعه است، جامه عمل بپوشاند.

۱۳۸۹ مرداد ۲۳, شنبه

انتشار يك كتاب

كتاب " روابط عمومي و تدوين يك برنامه عملياتي " كه توسط بنده و به همت دوست خوبم آقاي علي سليماني نگاشته شده است؛ منتشر شد.
مركز پخش اين كتاب جهت تهيه براي دوستان و علاقه مندان ؛ تهران: سيدخندان- ابتداي خيابان دبستان- كوچه فردوسي- پلاك 14- واحد 1 شرقي- تلفن 88466989 - 09121278219 .

۱۳۸۹ تیر ۲۳, چهارشنبه

تكنولوژي‌هاي جديد رسانه‌اي درخدمت روابط عمومي

    بحث استفاده از تكنولوژي‌هاي جديد رسانه اي و كاربرد آن در روابط‌عمومي از جمله مباحثي است كه غفلت از آن هر روابط عمومي را به انحطاط خواهد كشاند.
مركز آموزش و پژوهش مؤسسه همشهري كارگاهي با همين مضمون و با استفاده از حضور اساتيدي مجرب در اين حوزه ويژه كارشناسان روابط عمومي برگزار كرده كه گزارش كامل‌تر آن را مي توانيد اينجا و اينجا بخوانيد.
فايل‌هاي هر يك ار سخنراني ها را نيز مي توانيد از اينجا دريافت كنيد.